μπάσκετ-μπολ ή καλαθοσφαίριση

Ομαδική αθλοπαιδιά που διεξάγεται μέσα σε προκαθορισμένα χρονικά όρια, κατά τα οποία οι δύο αντιμέτωπες ομάδες, ενώ κάθε μια προστατεύει ένα ειδικό καλάθι, προσπαθούν να στείλουν με τα χέρια μια μπάλα στο καλάθι της αντίπαλης ομάδας. Κάθε φορά που πετυχαίνεται «καλάθι» σημειώνονται ένας, δύο ή τρεις βαθμοί (και ένας αν σημειώθηκε με ελεύθερη βολή, δυο αν σημειώθηκε εν δράσει και τρεις αν σημειώθηκε από απόσταση μεγαλύτερη των 6,25 μ. από το ταμπλό). Κερδίζει η ομάδα που με τη λήξη του προκαθορισμένου χρόνου (τέσσερις περίοδοι των 15 λεπτών παιχνιδιού με διαλείμματα των δύο λεπτών μεταξύ πρώτης-δεύτερης και τρίτης-τέταρτης περιόδου, ενώ στο ημίχρονο η διακοπή διαρκεί 15 λεπτά) συγκέντρωσε το μεγαλύτερο αριθμό βαμθών. Κάθε ομάδα αποτελείται από πέντε παίκτες εντός γηπέδου, που ο καθένας τους μπορεί να αντικατασταθεί κατά τη διάρκεια της συνάντησης από αναπληρωματικούς (κάθε ομάδα μπορεί να έχει μέχρι εφτά). Όλοι οι παίκτες έχουν καθήκον να επιτίθενται και να αμύνονται συγχρόνως. Η μπάλα παίζεται πάντα με τα χέρια, οι παίκτες δεν μπορούν να τρέχουν κρατώντας στα χέρια τη μπάλα, ότι απαγορεύεται το βίαιο μαρκάρισμα και κάθε φράγμα. Ο στίβος έχει σχήμα ορθογώνιο με διαστάσεις συνήθως 26 x 14 μ. (επιτρέπονται όμως και διαστάσεις 28 x 15 ή 24 x 13 μ.) και μπορεί να είναι κλειστός ή υπαίθριος. Κατά κανόνα σήμερα οι περισσότεροι στίβοι στην Ευρώπη και στην Αμερική είναι κλειστοί. Το γήπεδο, που oρίζεται από λευκές ή κίτρινες γραμμές, έχει επίστρωση παρκέ. Στο κέντρο των δύο μικρότερων πλευρών του είναι τοποθετημένα τα καλάθια, στερεωμένα σ’ ένα κάθετο πίνακα («ταμπλό») παράλληλο προς τη γραμμή του στίβου. Τα καλάθια αποτελούνται από έναν δακτύλιο, βαμμένο πορτοκαλί, με διάμετρο 45 εκ. και είναι τοποθετημένα σε ύψος 3,05 από το έδαφος· στον κάθε δακτύλιο είναι προσδεδεμένο δίχτυ από λεπτό σχοινί που στενεύει κατεβαίνοντας, χωρίς πυθμένα, για να επιτρέπει το αργό και πλήρες πέρασμα της μπάλας. Ο πίνακας («ταμπλό») προεξέχει κατά 1,20 μ. από τη γραμμή του στίβου προς τα μέσα και είναι φτιαγμένος από σανίδες ή από διαφανές άθραυστο υλικό· η κάτω πλευρά του είναι σε ύψος 2,75 μ., το μήκος του είναι 1,80 μ., το πλάτος 1,20 μ. και το πάχος 3 εκ. Μπροστά από κάθε καλάθι είναι χαραγμένη η περιοχή της ελεύθερης βολής, που είναι απευθείας βολή ποινής και ένα ημικύκλιο με ακτίνα 6,25 μέτρα, πίσω από την οποία η επιτυχημένη βολή μετράει για τρεις πόντους. Στο κέντρο του στίβου είναι χαραγμένος ένας κύκλος, από το εσωτερικό του οποίου αρχίζει το παιχνίδι. Η μπάλα είναι από δέρμα, με αεροθάλαμο· έχει μέση περίμετρο 77 εκ. και μέσο βάρος 625 γρ. Η περιβολή των παικτών αποτελείται από φανέλα με τα χρώματα του συλλόγου και έναν αριθμό, κοντό παντελονάκι, αθλητικές κάλτσες και ειδικά παπούτσια. Κάθε αγώνας καλαθοσφαίρισης διευθύνεται από πρώτο και δεύτερο διαιτητή, βοηθούμενους από έναν χρονομέτρη και έναν σημειωτή βαθμών (γραμματεία). Αν οι δύο αντιμέτωπες ομάδες τελειώσουν τον αγώνα στα προβλεπόμενα κανονικά ημίχρονα με ισοπαλία, τότε δίνονται συμπληρωματικά ημιχρόνια των 5 λεπτών μέχρις ότου η μια ομάδα επιβληθεί στην άλλη. Το μ. στη χώρα μας ελέγχεται από την Ελληνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης που ιδρύθηκε τον Μάιο 1970. Παλιότερα τον έλεγχο ασκούσε η Ελληνική Ομοσπονδία Αθλοπαιδιών (Ε.Δ.Α.Π.) που είχε ιδρυθεί το 1966 και περιελάμβανε το μ. και το βόλεϊ. Η E.O.K. ανήκει στη F.I.B.A. (Federation Internationale de Basket – ball Amateur) που εδρεύει στο Μόναχο. Επί διεθνούς πεδίου, ιδιαίτερη αξία έχουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες καλαθοσφαίρισης, το παγκόσμιο πρωτάθλημα ομάδων ανδρών και γυναικών, όπως επίσης κάθε δυο χρόνια το πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα ανδρών και γυναικών. Ιστορία. Αντίθετα προς τις περισσότερες άλλες αθλητικές δραστηριότητες, που δημιουργήθηκαν με αργή εξέλιξη και με συγκερασμό πείρας από τα διάφορα μέρη του κόσμου, το μ. είναι άθλημα που γεννήθηκε σε γραφείο. Το 1891 ο δόκτωρ Τζέιμς Α. Νάισμιθ, του πανεπιστημίου του Σπρίνγκφιλντ (Μασαχουσέτη, ΗΠΑ) επιφορτίστηκε να μελετήσει ένα παιχνίδι που θα μπορούσε να διεξάγεται σε κλειστό χώρο ή στο ύπαιθρο, με σκοπό την ανάπτυξη των σωματικών ιδιοτήτων του ανθρώπου. Λέγεται ότι οι κανόνες του παιχνιδιού διατυπώθηκαν σε λιγότερο από μια ώρα και συγκεφαλαιώθηκαν σε 13 βασικούς κανόνες που από τότε κιόλας προδιέγραψαν με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά του μ. Έπειτα από ένα χρόνο, με υπόδειξη του δόκτορα Φρανκ Μάζαν, το νέο παιγνίδι ονομάστηκε basket-ball. To 1894 κυκλοφόρησε ο πρώτος πλήρης επίσημος κανονισμός και το 1897 έγινε το πρώτο αμερικανικό πρωτάθλημα. Με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων στο Σεντ Λιούις (1904) έγιναν οι πρώτοι αγώνες επίδειξης, αλλά μόνο στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου (1936) περιλήφθηκε και το άθλημα αυτό επίσημα στο πρόγραμμα των Ολυμπιάδων. Στην Ελλάδα το μ. πρωτοεμφανίστηκε το 1918, αλλά άρχισε να κερδίζει νέους μετά δεκαετία. Το 1929 οργανώθηκε το πρώτο πανελλήνιο πρωτάθλημα και η εθνική ομάδα μ. έκανε την πρώτη διεθνή της εμφάνιση στην Κωνσταντινούπολη το 1936. Μεταπολεμικά παρατηρήθηκε αξιόλογη ανάπτυξη του αθλήματος και σημειώθηκαν διεθνείς επιτυχίες.Το γυναικείο μπάσκετ, παρουσίασε σημαντική δραστηριότητα μετά τον πόλεμο, η οποία μειώθηκε αργότερα. Πολλά αθλητικά σωματεία διατηρούν πάντως γυναικείες ομάδες και κατά το 1969 – 70 έγινε πανελλήνιο πρωτάθλημα, στο οποίο αναδείχθηκε νικήτρια η ομάδα του Πειραϊκού Συνδέσμου. Το μπάσκετ είναι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα στην αθλήματα Ελλάδα και οι ελληνικές ομάδες έχουν διακριθεί σε πανευρωπαϊκό αλλά και διεθνές επίπεδο. Αναφέρουμε ενδεικτικά την κατάκτηση του πανευρωπαϊκού τίτλου το 1987 από την Εθνική ομάδα στην Αθήνα, και, σε συλλογικό επίπεδο, την κατάκτηση του ευρωπαϊκού κυπέλλου από ελληνικούς συλλόγους το 1996, το 1997 και το 2000. Στιγμιότυπο από τον αγώνα μεταξύ των εθνικών ομάδων Ελλάδας-Γιουγκοσλαβίας, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Μπάσκετ του 1995. Στιγμιότυπο από αγώνα NBA (φωτ. ΑΠΕ). Αγώνας μπάσκετ ομάδων του Aμερικανικού πρωταθλήματος ΝΒΑ (1995). Στιγμιότυπο από αγώνα Eurobasket στη θεσσαλονίκη (φωτ. ΑΠΕ).